Katuit ’08: een les geschiedenis én dansende reuzen

Dendermonde – Deze week was Robrecht van Béthune een van de nieuwkomers in de Katuitstoet. Van deze heer van Dendermonde kreeg de stad 775 jaar geleden, in 1233, haar belangrijkste stadskeure. In deze keure werden de afspraken vastgelegd tussen de heer en de schepenen van Dendermonde over de juridische aangelegenheden in de stad.

Piet Buyse is niet alleen burgemeester van de stad, hij is ook historicus met een bijzonder interesse in alles wat Dendermonde aangaat. Naar aanleiding van 775 jaar stadskeure, informeert hij er iedereen dan ook graag over.

“De keure bewijst dat Dendermonde in 1233 een belangrijke nederzetting was, beschermd door stenen stadsmuren”, schrijft de burgemeester. “Uit de keure zelf blijkt bovendien dat Dendermonde reeds voordien bestuurd werd door een raad van schepenen, die bevoegd waren op het grondgebied van de stad en haar vrijheid, ook inzake juridische aangelegenheden. De Dendermondse keure handelt in een dertigtal punten hoofdzakelijk over de strafrechterlijke bevoegdheden van de stadsschepenbank en over de rechtsmiddelen tot een beter vonnis. Deze keure is gebaseerd op de Grote Keure die graaf Filips van de Elzas aan de belangrijkste Vlaamse steden gegeven had, zij het met enkele aanpassingen aan specifieke Dendermondse situaties of gewoonten. Zo werd de maximale geldboete in Dendermonde van 60 pond teruggebracht op 20 pond. Deze boeten gingen volledig naar de heer. Dit is een gevolg van de zeer ongelijke machtsverhouding tussen de heer en de stad. Zij is dus, net als de Grote Keure, zeer autoritair en vorstelijk georiënteerd. Een heer die een dergelijke keure aan een stad kon opleggen, moet een zeer grote reële macht gehad hebben. Dit was zeker het geval voor Robrecht van Béthune die door de personele unie van de heerlijkheden Béthune en Dendermonde een van de rijkste en meest invloedrijke edelen van het graafschap Vlaanderen was.”

“Met de Keure van 1233 startte dus de constitutionele periode van de rechtspraak in onze stad. De originele keure was een charter van perkament, met onderaan een groot zegel van rode was, bevestigd aan een rood zijden snoer. De voorzijde van het zegel toonde het ruiterzegel van Robrecht van Béthune, de keerzijde bestond uit het tegenzegel met het wapen van de heer en de stad Dendermonde. De originele keure werd aanvankelijk in het Dendermondse stadsarchief bewaard maar werd later permanent tentoongesteld in het Oudheidkundig Museum, in een grote toogkast, waarin zich “de belangrijkste verzamelingen, betrekkelijk (onze) stadsgeschiedenis” bevonden. Al deze documenten overleefden hierdoor de fatale brand van het stadsarchief (in het stadhuis) op 17 september 1914. Tijdens de eerste helft van oktober 1914 werd het museum echter geplunderd door Duitse soldaten. Hierbij verdween ook de originele Dendermondse keure van 1233. Sedertdien is dit uitzonderlijk belangrijke document spoorloos”, schrijft Piet Buyse.

Als toemaatje: de reuzen, met dank aan Tom Bogman die het filmpje op YouTube plaatste.